قو پرنده‌ای از خانواده اردکیان، که غازها و اردک‌ها را نیز در بر می‌گیرد، است و دارای جثه بزرگتری نسبت به دیگر اعضای این خانواده‌است. این پرنده از بزرگترین و زیباترین پرندگان آبزی جهان است.
قوها در بیشتر مناطق نیمکره شمالی یافت می‌شوند. در قاره استرالیا و آمریکای جنوبی نیز دو نژاد از این پرنده زندگی می‌کنند. در دیدگاه همگانی این پرنده بیشتر با رنگ سفید پرهایش به یاد آورده می‌شود، با این حال یک نژاد از قو دارای پرهای کامل سیاه‌است و یک نژاد دیگر دارای پرهای سیاه بر گردن.
قوها مانند دیگر اعضای خانواده اردکیان گیاهخوار هستند و در طول زندگی به طور معمول تک‌همسر هستند. این پرندگان در حالت کلی آرام هستند و تنها در صورت نزدیک شدن مهاجمان در هنگام نگهداری از جوجه‌هایشان به شدت خشن می‌شوند. به دلیل وفاداری زوج‌ها به هم در میان قوها، این پرنده در داستان‌ها و افسانه‌های اروپایی جایگاه ویژه‌ای دارد.
زیرخانواده غازان (Anserinae) شامل اردک‌های سوت‌زن، قوها، و غازها است.[ نخستین رده‌بندی مربوط به قوها و دیگر اعضای خانواده اردک‌ها و غازها توسط لینه در سال ۱۷۵۸ و با انتشار نام ۳۵ گونه از جمله یک گونه از قو صورت گرفت. در طی ۲۴۰ سال پس از انتشار کتاب لینه با نام «سامانه طبیعی»[پانویس ]، پیشرفت‌های زیادی در رده‌بندی اردک‌ها، قوها، و غازها صورت گرفت و دقیق‌ترین این رده‌بندی‌ها در طول دهه ۱۹۹۰ و با کمک دانش‌های سنگواره‌شناسی و بررسی دی‌ان‌ای صورت گرفتند. با این حال تفاوت‌های بسیار در زمینه نام‌گذاری گونه‌ها و تیره‌هایشان از سوی آرایه‌شناسان و پرنده‌شناسان باعث شده‌است که رده‌بندی‌ای یکتا برای این جانوران پدید نیاید
زیرخانواده غازان (Anserinae) شامل اردک‌های سوت‌زن، قوها، و غازها است.[ نخستین رده‌بندی مربوط به قوها و دیگر اعضای خانواده اردک‌ها و غازها توسط لینه در سال ۱۷۵۸ و با انتشار نام ۳۵ گونه از جمله یک گونه از قو صورت گرفت.[ در طی ۲۴۰ سال پس از انتشار کتاب لینه با نام «سامانه طبیعی»[پانویس ]، پیشرفت‌های زیادی در رده‌بندی اردک‌ها، قوها، و غازها صورت گرفت و دقیق‌ترین این رده‌بندی‌ها در طول دهه ۱۹۹۰ و با کمک دانش‌های سنگواره‌شناسی و بررسی دی‌ان‌ای صورت گرفتند. با این حال تفاوت‌های بسیار در زمینه نام‌گذاری گونه‌ها و تیره‌هایشان از سوی آرایه‌شناسان و پرنده‌شناسان باعث شده‌است که رده‌بندی‌ای یکتا برای این جانوران پدید نیاید.
سنگواره‌های برجای مانده از خانواده غازیان نقش بنیادین در پی بردن به چگونگی فرگشت این جانوران داشته‌اند و از آنجا که این پرندگان در مناطق آبخیزی زندگی می‌کردند که در آن‌ها احتمال آنکه لاشه پس از مرگ به میان گل و لای فرو رود زیاد بوده، اطلاعات مناسبی درباره روند فرگشتی اعضای این خانواده در دست هستند. کهن‌ترین سنگواره‌های یافت‌شده از زیرخانواده غازان به دوره اولیگوسن (۳۲ تا ۲۳ میلیون سال پیش) باز می‌گردند. سنگواره‌های قوهایی چون قوی سوت‌زن مربوط به دوره‌های پلیستوسن و هولوسن در آمریکای شمالی پیدا شده‌اند
بررسی‌ها نشان می‌دهند که قو در اروپا و اوراسیای غربی در دوره میوسن تکامل یافت و تا دوره پلیوسن در همه نیمکره شمالی پراکنده شد. اینکه گونه‌های ساکن در نیمکره جنوبی در چه زمانی از گونه‌های شمالی جدا گشتند مشخص نیست. قوی گنگ به دلیل ظاهر آن و پراکندگی‌اش، به ویژه در مناطقی که در طی واپسین عصر یخبندان زندگی ناپذیر بودند، همچنین همانندی زیادش به قوی سیاه از انواع جدیدتر این گونه به شمار می‌آید.
تبار قو (Cygnini) شامل دو سرده Cygnus و Coscoroba است ولی گاه سومین سرده با نام Olor نیز به منظور متمایز کردن قوهای ساکن نیمکره شمالی به کار می‌رود. کهن‌ترین سنگواره‌های منصوب به Cygnini مربوط می‌شوند به Cygnavus formosa (به دست آمده از بسترهای اولیگوسن آغازین در روسیه) و Guguschia nailiae (مربوط به اولیگوسن در آذربایجان)؛ با این حال به نظر می‌آید که هر دو از قوهای کنونی متمایز باشند و بیکارت در ۱۹۹۰ نتیجه گرفت که آغازی‌ترین جانورانی که می توان به Cygnini مربوط دانست Cygnus mariae و Paracygnus plattenis در پایان میوسن در آمریکای شمالی بوده‌اند. همه سنگواره‌های یافت شده، به استثنای Cygnus sumnerenis در زلاندنو، در نیمکره شمالی پیدا شده‌اند.
ارتباط قوی کوسکوروبا با دیگر قوها محل بحث و بررسی بسیار بوده‌است. برپایه رفتار جنسی این پرنده، جانزگارد در ۱۹۶۰ نتیجه گرفت که قوی کوسکوروبا پیوندی میان غازهای راستین (Anserini) و اردک‌های سوت‌زن (Dendrocygnini) است. در حقیقت شکل سر و نوک و شمایل جوجه‌های قوی کوسکوروبا بسیار همانند اردک‌های سوت‌زن است اگرچه رنگ‌آمیزی سفید و گردن بلندش از قوها به جای مانده. بررسی‌های رفتارشناسانه، ملکولی، و ریخت‌شناسانه رابطه خویشاوندی نزدیک میان کوسکوروبا و دیگر قوها را تایید می‌کنند و کوسکوروبا را کهن‌تر از قوهای دیگر شناسایی کرده‌اند. با این حال بررسی‌های ایمنی‌شناسانه و دی‌ان‌ای میتوکندریایی نشان می‌دهند که این پرنده مدت کوتاهی پس از پدید آمدن خط فرگشتی قو/اردک از آن جدا شد. تحلیل‌های بیشتر ملکولی (ژن b سیتوکروم میتوکوندریال زنجیره‌ای)[پانویس ۲] نتیجه‌گیری کرده‌اند که قوی کوسکوروبا گونه خواهر غاز کیپ برن است و باعث شد که در سال ۲۰۰۲ این پرنده از خویشاوندی قوها کنار گذاشته شود
قوها از لحاظ بدنی بزرگ جثه ترین عضو خانواده اردکیان هستند و جزو بزرگترین پرندگان دارای توانایی پرواز به شمار می‌آیند. جثه قوهای گنگ، ترومپت‌زن وفریادکش می‌تواند به ۵/۱ متر طول و ۱۵ کیلوگرم وزن برسد. طول بال‌های بازشده آنان نیز به ۳ متر می‌رسد. در مقایسه با غازها، قوها اندازه بزرگتری دارند و دارای پاهای بزرگتر و گردن درازتر اند]
پوشش پر روی بدن هر دو جنس نر و ماده یک شکل است، با این حال نرها از لحاظ جثه و وزن بزرگتر از ماده‌ها هستند. نژادهای قوی ساکن در نیمکره شمالی دارای پوشش پر کامل سفید اند ولی نژادهایی که در نیمکره جنوبی زندگی می‌کنند دارای پرهای مختلط سفید و سیاه بر بدن خود هستند. قوی سیاه استرالیایی دارای پرهای کامل سیاه‌است به استثنای شاهپرهایش که سفید رنگ اند. قوی گردن سیاه ساکن آمریکای جنوبی نیز دارای بدنی به رنگ سفید و گردنی سیاه رنگ است.
پاهای قو در حالت کلی به رنگ خاکستری است، به استثنای گونهٔ قوی ساکن آمریکای جنوبی که پاهای صورتی دارد. رنگ نوک نیز تغییر پذیر است: چهار نژاد قوی ساکن در بخش‌های نزدیک قطب شمال نوک‌های سیاه با معدود موارد زرد دارند و دیگر گونه‌ها دارای نوک‌های قرمز و سیاه هستند. با اینکه در حالت کلی پرندگان دندان ندارند قوها در این باره استثنا شمرده می‌شوند. ردیف شیارهای کوچک روی منقار به آن‌ها توانایی گرفتن و خوردن جانوران آبزی ریز را می‌دهد. دم قوها نقش هدایت‌کننده هوایی آن‌ها را بازی می‌کند و در هنگام پرواز به کمکشان می‌آید. شکل دوکی‌شکل دم باعث می‌شود که قوها بتوانند تعادل خود در هوا را حفظ کرده و به سادگی در آن تغییر جهت دهند.
قوها به گونهٔ معمول در نواحی معتدل زمین زندگی می‌کنند و به ندرت در مناطق گرمسیری پیدا می‌شوند. چهار نژاد قو در نیمکره شمالی، یک نژاد در استرالیا و نیوزلند و یک نژاد در آمریکای جنوبی یافت می‌شوند. قوها در بخش‌های گرمسیری آسیا، آمریکای مرکزی، بخش‌های شمالی آمریکای جنوبی و نیز کل آفریقا دیده نمی‌شوند.]
در میان نژادهای این پرنده چندین نژاد مهاجر هستند. قوی گنگ در اروپای غربی مهاجرت پاره‌ای دارد حال آنکه مهاجرت کامل خود را میان اروپای شرقی و آسیا انجام می‌دهد. قوهای فریادزن و توندرا نیز مهاجرت کننده هستند. همچنین قوی سیاه مهاجرت خود را در میان بخش‌های شرقی و غربی قاره استرالیا انجام می‌دهد.]
قوها همچنین به عنوان پرندگان آبزی در بسیاری از باغ‌ها و باغ‌وحش‌های سراسر جهان نگهداری می‌شوند؛ در ایران باغ پرندگان شهر اصفهان از جمله مکان‌هایی است که دو گونه قوی گنگ و سیاه را در خود جای داده‌است.
قوها درون آب و روی زمین تغذیه می‌کنند. غذای این پرندگان را بیشتر ریشه، برگ، و جوانه‌های گیاهان آبی تشکیل می‌دهد. در سال‌های اخیر قوها تمایل بیشتری به تغذیه از کشتزارهای گندم، سیب‌زمینی، و چغندر قند کاشته شده توسط انسان‌ها پیدا کرده‌اند. آن‌ها تقریبا به گونهٔ کامل گیاهخوار هستند، با این حال گاهی تعداد کمی از جانوران آبزی مانند ماهی‌های ریز هم طعمه آن‌ها می‌شوند. پروتئین نقش مهمی در تامین انرژی قوها بازی نمی‌کند و آن‌ها برای به دست آوردن انرژی به ذخیره کربوهیدرات‌ها و چربی می‌پردازند.[ کربوهیدرات که به صورت گلیکوژن در کبد و بافت‌های ماهیچه‌ای ذخیره می‌شود سریع‌ترین منبع انرژی برای قوها است اما به سرعت به پایان می‌رسد و می‌تواند قو را در مدت ۲ روز بی دسترسی به غذا از پای درآورد. از این رو قوها و دیگر wildfowl بیشتر ذخیره انرژی‌شان را به صورت چربی ذخیره می‌کنند که برای آن‌ها دو برابر پروتثین انرژی تولید می‌کند.۱]
این پرنده در سال میزان بسیار زیادی از گیاهان روییده در زیر آب را می‌خورد و به دلیل اهمیت این گیاهان برای زندگی دیگر گونه‌ها می‌تواند عاملی تهدید کننده برای طبیعت باشد. برای نمونه، طبق برآورد سازمان ماهی‌ها و حیات وحش ایالات متحده قوهای گنگ ۱۲ درصد کل گیاهان زیرآبی خلیج چساپیک، واقع در میان دو ایالت ویرجینیا و مریلند، را مصرف می‌کنند
گوزن ایرلندی