دو دو

دودو نام پرنده‌ای بی‌پرواز و منقرض شده است. زیستگاه این پرنده جزیره موریس در اقیانوس هند بوده‌است. این پرنده در سال ۱۶۸۱ منقرض شده‌است

این پرنده ناتوان از پرواز و بومی جزیره موریس در اقیانوس هند بود. دودو که وابسته به فاخته و کبوتریان بود، در حدود یک متر ارتفاع و وزنی نزدیک به ۲۰ کیلوگرم داشت. از میوه‌ها تغذیه و بر روی زمین آشیانه‌سازی می‌کرد.

دودو از میانه سده ۱۷ منقرض شده‌است. معمولاً همچون یک نمونه از گونه‌های در خطر انقراض به‌کار گرفته شده‌است؛ چرا که انقراضش در تاریخ ثبت شده و فعالیت‌های بشر، مستقیماً در نابودی آن سهیم بوده‌است.

بعضی از ضرب‌المثل‌های انگلیسی از داستان انقراض دودو سرچشمه می‌گیرد.

ریشه‌شناسی لغت دودو آشکار نیست. به هر حال نظرهایی نقدپذیر و تصویب نشده وجود دارد. برخی آن را برگرفته از واژهٔ هلندی دودور به معنی تنبل می‌دانند. ممکن است به واژهٔ هلندی دیگری که به معنای گریب کوچک است در پیوند باشد، ارتباط ممکن است به دلیل شباهت پرهای انتهایی پشت یا به دلیل آنکه هر دو پرنده پنگوئنی راه می‌رفته‌اند. به هر روی هلندی‌ها همچنین پرنده جزیره موریس را والقوگل به معنای تهوع‌آور و نامطلوب بر اساس مزه‌اش نامیده‌اند.این نام آخر (والقوگل) برای نخستین بار در مجلّه معاون دریاسالار ویبراند وان ویسک کسی از جزیره در سال ۱۵۹۸ دیدن و آنرا جزیره موریس نامید، آمده‌است. دودو یا دوارس در مجله ناخدا ویلم وان وستسانن چهار سال بعد ثبت شده‌است؛ امّا مشخص نیست آیا او اولین کسی است که این نام رابکار برده یا نه، زیرا پیش از هلندی‌ها، پرتغالی‌ها جزیره را در ۱۵۰۷ دیده بودند، اما به صورت دایمی آنجا اقامت نکرده‌بودند. واژه دودو ممکن است با یک واژه زننده پرتغالی به معنای احمق در پیوند باشد. در ۱۶۰۶ کرنلس متلیف دی جُنگ یک گفتار مهم در مورد دودو بعضی دیگر از پرندگان، گیاهان و حیوانات جزیره نوشت. دودو همچنین به نام دیوجوجه نیز توسط اقامت کنندگان اولیه شناخته شده بود.
بر اساس واژه‌نامهٔ اینکارتا و واژه‌نامهٔ چمبرز اتیمالژی، دودو از واژهٔ پرتغالی دوئدو به معنای احمق یا دیوانه‌است. پرتغالی‌ها به راستی نخستین اروپاییانی بودند که اقیانوس هند را درنوردیدند و در ۱۵۰۷ به موریس رسیدند. به هر روی واژه کنونی پرتغالی دودو دارای ریشهٔ انگلیسی است. واژهٔ پرتغالی دوئدو خودش یک وام‌واژه از انگلیسی میانه‌است.

امکان دیگر آن‌که واژه دودو یک آوا-واژه‌است نزدیک به صدای خود پرنده، یک صدای دو نتی فاخته‌گون مانند دو-دو.

در اکتبر ۲۰۰۵ یک گروه بین‌المللی از محققان، بخشی از مار آکس سانجز مهم‌ترین ناحیه شامل بقایای دودو را حفاری کردند. بقایای زیادی یافت شد، شامل استخوان‌های پرنده در مراحل مختلف بلوغ، و چندین استخوان که مسلماً متعلق به اسکلت یک پرنده بود و در جای طبیعی‌شان مانده بودند. این یافته‌ها در دسامبر ۲۰۰۵ در نچرالیس در لیدن عمومی شدند. پیش از این تعداد کمی نمونه پیوسته از دودو شناخته شده بود، بیشتر نمونه‌ها شامل استخوان‌های منفرد و خرد شده بود. موزه تاریخ طبیعی دوبلین و موزه تاریخ طبیعی دانشگاه آکسفورد و دیگران یک نمونه از سرهم‌بندی این بقایا دارند. یک تخم دودو در موزه لندن شرقی در آفریقای جنوبی در معرض نمایش است. تا همین اواخر، مهم‌ترین بقایای دست‌نخورده، که هم‌اکنون در موزه تاریخ طبیعی آکسفورد در معرض نمایش است، بخشی از اسکلت پای پرنده و سر که شامل تنها بافت نرم شناخته شدهٔ نمونه هاست، بود.

همچون بسیاری از حیوانات که جدا از دشمنان مهم تکامل یافتند، دودو کاملآاز افراد ترسی نداشت.این ویژگی به اضافهٔ ناتوانی از پرواز او را شکار راحتی می‌ساخت.به هر روی مجله‌ها پر از گزارشهایی مبنی بر گوشت سفت وبد مزهٔ دودو بودند در حالی که برخی گونه‌های محلی دیگر مانند رِد رِیل مزه‌شان ستوده می‌شد. این باوری همگانی است که دریانوردان مالزیایی و اندونزیایی توجه ویژه به دودو داشته، وآنها را تنها برای ساختن کلاه که در مراسم مذهبیشان کاربرد داشت، می کشتند. به هر روی، زمانی که آدمی به جزیره موریس رسید، با خود حیواناتی که در آنجا نبودند را آورد حیوانهایی چون:خوک، سگ، گربه، موش ومِکاکِ خرچنگ خوار(که یک نوع میمون است)؛ که آشیانه دودوها را چپاول می‌کردند، همزمان انسانها، جنگلها را که محل آشیانه سازی دودوها بود را نابود کردند؛ امروزه تأثیری که این حیوانها بویژه خوکها و مِکاکها بر جمعیت دودوها داشته‌اند رابسیار جدی تر از شکار آنها در نظر می‌گیرند.

اسکلت دودو در موزه تاریخ طبیعت لندن

اگرچه گزارشهای پراکنده‌ای ازکشتارجمعی دودوها برای خوراک کشتیها وجود دارد، بررسیهای باستانشناسی تاکنون مدارک کمی از شکاراین پرندگان توسط انسان یافته‌اند.مقداری استخوان از حداقل دو تا دودو در غارهای بای دو کپ که اقامتگاه برده‌های پناهنده و محکومان در سده هفدهم بود، یافت شد اما به دلیل منزوی بونشان در ناحیه‌ای بلند و شکسته به راحتی به دودوها دسترسی نداشته‌اند.

بحثهایی در مورد تاریخ انقراض دودوها وجود دارد.رابرتز و سولو بیان می‌کنند که تاریخ انقراض دودو به آخرین دید تایید شده از پرنده، گزارش شده توسط دریانورد وُلکِرت اِوِرتسز، در۱۶۶۲باز می‌گردد؛ اما بسیاری دیگر از منابع تاریخ حدسیتر ۱۶۸۱را پیشنهاد می‌کنند.رابرتز و سولو اظهار می‌کنند که به دلیل آنکه دیدن پرنده قبل از ۱۶۶۲ در ۱۶۳۸ بوده‌است، احتمالآ دودو نزدیک سال ۱۶۶۰ خیلی کمیاب بوده، بنابراین یک گزارش بحث انگیزاز ۱۶۷۴می تواند بیدرنگ قابل اعتنا نباشد.تجزیه وتحلیل آماری از گزارشهای شکار ایزاک جُهانز لامُتیِس یک تاریخ انقراض نو را در ۱۶۹۳ تخمین می‌زند، با ۹۵درصد فاصله اطمینان از ۱۶۸۸تا ۱۷۱۵.با ملاحظهٔ بیشتر مدارک جزئی مانند گزارشهای مسافران و فقدان گزارشهای خوب پس از ۱۶۸۹، این محتمل است که دودو قبل از۱۷۰۰نا پدید شده‌است، آخرین دودو کمی بیش از یک سده از پیدا شدن گونه در۱۵۸۱در گذشت.تعداد کمی توجهٔ ویژه به پرنده منقرض شده، کردند.در آغاز سده نوزدهم آن یک موجود غریب به نظر می‌آمد، وبسیاری آن را یک افسانه می‌پنداشتند.

دودو بوسیله خیلی از سازمانهای محیط زیستی برای تبلیغ حفظ گونه‌های در خطر استفاده شده‌است مانند:سازمان حفظ حیات وحش دارِل و پارک جانورشناسی جِرسی، بنیاد نهاده شده توسط جِرالد دارِل.
برجستگی دودو به عنوان یک گونه ناپدید گشتهٔ شناخته شده و ظاهر یگانهٔ آن به استفاده از آن در ادبیات و فرهنگ عمومی منجر شدبرای نشان هر مفهوم یا نهاده‌ای که تاریخ مصرفش گذشته یا خواهد گذشت.در اصطلاحهای انگلیسی چون «مرده چون دودو» شکل دودو برلباسهای ارتشی جزیره موریس می‌توان دید.